Anime tarihinin en ilginç - ve en kasvetli - yapımlarından biri olan Neon Genesis Evangelion, ilk olarak 1995-1996’te yayınlanmasının ardından büyük ses getirdi ve seneler içinde bir kült haline geldi. Robotlar üzerine uzmanlaşan mecha türünün dört başı mamur bir örneği olan dizi, tek sezon olarak yayınlanmıştı. Ancak dizinin son iki bölümü öylesine muğlak ve anlaşılmazdı ki, hayranlar isyan etti ve yönetmen Hideaki Anno farklı bir final filmi çekmek durumunda kaldı. Eğer diziyi tüm tuhaflığına ve karamsarlığına rağmen tamamlayabilirseniz, siz de listemizde yer verdiğimiz iki ayrı finali izleyebilir, bu haklı isyanın altındaki nedenleri daha yakından bakabilirsiniz. Her bölümüyle zihinlerde sonsuz soru işareti yaratan Neon Genesis Evangelion, ne son yazsanız bir türlü çözüme ulaşmayacak o “büyülü” işlerden biri.
Etkisi seneler boyunca devam eden dizi, 2000’lerde ise aynı hikâyeyle fakat daha fazla karakter, yan öykü ve gelişmiş bir animasyon teknolojisiyle geri döndü. Dört farklı filmden oluşan Rebuild of Evangelion projesi, hikâyeyi daha fazla seyirciye ulaştırarak dizinin kült statüsünü daha da sağlamlaştırdı. Bu listemizde Neon Genesis Evangelion serisindeki tüm eski ve yeni yapımları izleme sırasıyla bir araya getirdik. Bol sezonlu diziler ve çoğu “toplama” bölümlerden oluşan filmleriyle animeleri takip etmek oldukça zor olabiliyor. Rehberimiz her izleyenin bir süre etkisinde kaldığı Neon Genesis Evangelion’u doğru sırayla izlemenize yardımcı olacak.
Neon Genesis Evangelion (1995-1996)
Kıyamet sonrası Tokyo’da geçen Neon Genesis Evangelion (1995-1996), “Angel” denen birtakım varlıkların şehre saldırmasını ve onlarla savaşan robotları konu alıyor. Evangelion isimli bu robotlar, yalnızca insan (hatta ergenlik çağında insan) pilotlar yardımıyla çalışabilen, bio-mekanik mecha’lar .Seyircisini dini referanslarla bezeli distopik bir evrene davet eden hikâye, Sailor Moon (1992-1997), Pokemon (1997-2023) ve Demon Slayer (2019-2024) benzeri çoğu anime gibi bir gençlik ve büyüme hikâyesi olarak başlayıp, tekinsiz bir varoluş sorgusuna ve karanlık bir dünya hayaline doğru ilerliyor. Hatta bahsettiğimiz örneklerin görece çatışma dolu son bölümlerinin, Neon Genesis Evangelion’un yanında fazla “pembe” kaldığını bile söyleyebiliriz. Shinto’dan Hristiyanlığa çok farklı inanç sistemlerinden imgeler ve izler taşıyan dizi, post-apokaliptik bir bilimkurgu olarak başlıyor ve Shinji’nin büyüme hikâyesi üzerinden insan ruhunun karmaşık doğasına dair derinlikli bir anlatı kuruyor. Halihazırda fazlasıyla karanlık bir atmosfere sahip olan dizi, o dönem yönetmen Hideaki Anno’nun depresyonda olması sebebiyle oldukça tekinsiz ve kasvetli bir dünyanın sonu/ölüm fikriyle bitmişti. Eğer animeleri hoş vakit geçirmek ve kafa dağıtmak için izleyenlerdenseniz, Neon Genesis Evangelion’dan uzak durmanızı öneririz. Ancak animelerin daha felsefi yönü güçlü karanlık ve huzursuz taraflarına meraklıysanız, özellikle de Akira (1988), Ghost in the Shell (1995) ve kimi Miyazaki yapımlarından bildiğimiz o kıyamet sonrası atmosfere alışkınsanız bu klasiği kesinlikle kaçırmayın deriz.
Neon Genesis Evangelion: Death & Rebirth (1997)
İki bölümden oluşan Neon Genesis Evangelion: Death & Rebirth’ün (1997) ilk bölümü, aynı zamanda Evangelion: Death olarak biliniyor. The End of Evangelion adıyla yayınlanacak olan alternatif final öncesi bir özet niteliğinde olan birinci bölüm; dizinin 24 bölümünden farklı bölümler içeriyor, olayları özetliyor ve seyircinin hafızasını tazeliyordu. Filmin Rebirth ismindeki ikinci bölümü ise, The End of Evangelion’un başından 24 dakikalık bir bölüme yer veriyor ve alternatif finale kısa bir giriş yapıyordu. Eğer diziyi yakın zamanda izlediyseniz, Death & Rebirth’i izlemenize pek gerek yok. Ancak diziyi uzun zaman önce ya da bölerek izlediyseniz, The End of Evangelion’a geçmeden önce bu yapıma bir göz atmak fena olmaz. Ancak diziyi hiç izlememiş olanların Neon Genesis Evangelion dünyasına doğrudan bu özet filmle girmesini önermiyoruz, zira sıfırdan bu filmle fazla kafa karıştırıcı olabilir.
The End of Evangelion (1997)
1995-1996 yıllarında yayınlanan diziye, orijinalinde olduğunda daha “elle tutulur” bir sonla veda etmek isteyen Hideaki Anno, hayranlarının itirazlarını dinlemiş ve The End of Evangelion’u çekmeye karar vermişti. Ancak dizi sona erdiğinde psikolojik olarak oldukça kötü bir durumda olan ve ağır bir depresyon geçiren Anno, aynı zamanda arkadaşı da olan usta yönetmen Hayao Miyazaki’nin tavsiyesine uyarak filme başlamadan önce bir süre ara vermişti. Bu sayede Anno serinin ruhuyla biraz daha uyumlu, çok daha aydınlık ve anlamlı bir son yazabilmişti. Bir kez daha mecha pilotları Shinji Ikari, Rei Ayanami ve Asuka Langley Soryu’nun hikâyesini takip ettiğimiz film, görsel dili ve kurduğu güçlü post-apokaliptik atmosferle anime tarihinin en iyi final filmlerinden biri. Filmdeki finalin, dizinin orijinal finaline göre çok daha açık ve anlaşılır olduğunu söyleyebiliriz. Öte yandan, aynı derecede karanlık ve duygusal olarak zorlayıcı, ayrıca daha fazla şiddet içeren bir deneyim sizi bekliyor. Dünyanın sonuna henüz hazır değilseniz, The End of Evangelion’u bir süre ertelemenizi öneririz.
Evangelion: 1.0 You Are (Not) Alone (2007)
2000’lerde Rebuild of Evangelion projesi altında yeniden çekilen hikâyenin ilk filmi, Evangelion: 1.0 You Are (Not) Alone (2007). Dijital mürekkep ve boya teknolojisi ile çeşitli bilgisayar animasyon teknikleri kullanılan filmde Evangelion dünyasını çok daha gerçekçi ve canlı bir hâlde izleme şansı bulacaksınız. Eğer seriye yeni versiyonla başlamak isterseniz, yeni sahnelerin ve karakterlerin de eklendiği hikâye, serinin hayranı olmayan izleyicilerin de anlayabilmesi adına çok daha ayrıntılı bir dünya kuruyor. Hikâyeye yeni eklenen Lilith ve Kaworu karakterleriyle tanıştığımız film, bir kez daha babası tarafından bir Evangelion pilotu olması için işe alınan Shinji’yi takip ediyordu. Orijinal seriyi yakın zamanda izlediyseniz, pek de yeni malzeme vadetmeyen bu filmi izlemenize gerek yok. Ancak diziyi uzun süre önce izlediyseniz, olayların biraz daha hızlı bir kurguyla verildiği bu yeni versiyon, hem nostaljik bir etki yaratacak hem de gelişmiş animasyonuyla sizi görsel olarak da tatmin edecektir.
Evangelion: 2.0 You Can (Not) Advance (2009)
İlkinden ikinci sene sonra gelen Evangelion: 2.0 You Can (Not) Advance (2009) ise orijinal serinin 8’den 23’e kadar olan bölümlerini kapsıyordu. İkinci film, ilk filmin tersine dizideki olaylara ve planlara harfi harfine bağlı değildi. Örneğin, hikâyeye Mari Illustrious Makinami isimli yeni pilot karakteri eklenmişti. Pilotların Angel’larla olan mücadelesinin tüm hızıyla devam ettiği filmde, Shinji ve babası Gendo arasındaki karmaşık ilişkinin de kökenine iniliyordu. Anlatı yapısının diziye oranla çok daha sağlam bir şekilde kurulduğu filmde, orijinal hikâyeden çok daha dengeli bir duygu dünyası olduğunu söyleyebiliriz. Ayrıca filmde yer alan Evangelion-Angel çatışmaları, yeni animasyon teknikleri ve görsel efektler sayesinde son derecede detaylı bir şekilde resmediliyor ve aksiyon namına seyirciyi kesinlikle tatmin ediyor. Diziyi izleyenler, ilk filmi izlemeden doğrudan bu filmden başlayabilirler. Ancak orijinal serideki drama ve karakter psikolojisi odaklı anlatının, yeni eklenen sahnelerde çok da baskın olmadığını söyleyelim. Film daha ziyade çatışma sahneleri açısından katkı sunuyor seriye. Ayrıca Evangelion pilotlarından Rei’nin hayranları, karaktere bu filmde daha yakından bakma imkanı yakalayacaklar.
Evangelion: 3.0 You Can (Not) Redo (2012)
Rebuild of Evangelion projesinin üçüncü halkası olan Evangelion: 3.0 You Can (Not) Redo (2012), ilk serinin iki halkasından farklı olarak tamamen yeni bir hikâyeye yer veriyordu. Önceki filmden 14 yıl sonrasında geçen hikâyede, özellikle yeni eklenen Kowaru karakterinin ağırlığını hissedeceksiniz. Orijinal serinin sonlarına doğru artan, o kasvetli “boşluk” hissi filmin her yerine sinmiş durumda, bu nedenle film kimi seyircilerimize fazla muğlak ve melodramatik gelebilir. İlk iki filmde daha “seyirci dostu” bir açılım yapan hikâyenin, izleyiciye kasıtlı bir mesafe aldığını ve kendine dair açık vermemek için özel bir çaba sarf ettiğini söyleyebiliriz. Yine de filmin özellikle yeni eklenen Evangelion robotlarının tasarımı ve sürükleyici çatışma sahneleri açısından kesinlikle izlemeye değer olduğunu ekleyelim. Ayrıca eğer The End of Evangelion’un karamsarlığı sizi rahatsız etmediyse, bu filmde aradığınızdan daha fazlasını bulabilirsiniz.
Evangelion: 3.0+1.0 Thrice Upon a Time (2021)
Evangelion’u “yeniden canlandırma” projesinin dördüncü ve son halkası ise yakın dönemde vizyona giren Evangelion: 3.0+1.0 Thrice Upon a Time (2021). Hikâyenin finalini izlediğimiz film, üçüncü filmde tanıtılan WILLE isimli organizasyon ve Evangelion birimini yöneten NERV arasındaki çatışmaya odaklanıyordu. Filmde ayrıca Shinji ve babası arasındaki ilişki, zengin bir psikanalitik alt metinle yeniden kurgulanmıştı. Serinin alternatif finali olan The End of Evangelion’dan bazı sahne ve olaylar da içeren yapım, önceki filme kıyasla özgün hikâyeye çok daha sadık kalarak ilerliyordu. Evangelion: 3.0+1.0 Thrice Upon a Time, mecha türünün bir tür “yapıbozumu” olarak da nitelendirilen Evangelion’a, orijinal serinin ruhuna uygun bir nokta koydu. Film, bunca karanlık hikâye sonrasında çok daha umut dolu biten finaliyle çok büyük ihtimalle kalbinizi kazanacak. Yeni filmlerin tümünü üst üste izlediğinizde, The End of Evangelion’dan çok daha ferah ve aydınlık bir hisle noktalayacaksınız hikâyeyi. Dolayısıyla You Can (Not) Redo’nun rehavetine kapılıp bu filmi es geçmeyin deriz. Öte yandan, Evangelion’u karamsarlığıyla sevip benimseyenler, bu pembe sondan pek tatmin olmayabilir.
